Jan Pronk bij Max Havelaar lezing: Beyond Fairtrade!

Wanneer we echt een eerlijke handel willen bereiken, is Fairtrade producten kopen niet genoeg. Dat was de voornaamste boodschap in het vlammende betoog van Jan Pronk, oud minister van VROM en eerder van Ontwikkelingsamenwerking, tijdens de Max Havelaar Lezing 2010 die gisteren werd gehouden op de Erasmus Universiteit.

Beyond Fairtrade

De macht van de consument reikt verder dan het aanschaffen van Fairtrade producten. De consument dient die verder strekkende macht ook te gebruiken om grootschalige verandering teweeg te brengen. Om de economische verschillen tussen het Westen en en de 3e Wereld te verkleinen zou de consument eigenlijk een meer duurzame levenshouding moeten aannemen die meer omvat dan alleen Fairtrade producten te kopen. Deze levenshouding houdt in dat de consument vooral ook consequent nee zegt tegen bepaalde producten.

Zeg nee tegen niet duurzaam gevangen vis

De West-Afrikaanse kust wordt bijvoorbeeld al jarenlang leeggevist door grote illegale vissersschepen. Hieronder bevinden zich, volgens de zwarte lijst van Greenpeace, ook Europese schepen die onder Italiaanse of Portugese vlag varen. Door deze praktijken worden kleine Afrikaanse vissers enorm benadeeld en dit levert grootschalige economische schade op. Wanneer deze misstanden blijven bestaan zullen de Afrikaanse vissers nooit de economische voorsprong van het Westen kunnen evenaren. Zorg dus als consument dat je op de hoogte bent van de herkomst van de vis die je koopt.

Zeg nee tegen niet duurzaam tropisch hout

De grootschalige ontbossing en het verdwijnen van de biodiversiteit heeft voor de lokale bevolking ook economische impact aangezien dit voor hun een van de weinig beschikbare natuurlijke bronnen zijn. Duurzame houtproducten, waarbij bossen beheerd worden door dorpsgemeenschappen in ontwikkelingslanden, bieden hier niet alleen een natuurvriendelijk product maar leveren ook eerlijke verdiensten voor de lokale bevolking. De opbrengsten van grootschalige (vaak ook illegale) houtkap komen grotendeels niet ten goede van de lokale bevolking, waardoor de derdewereldbevolking niet zelf over de opbrengsten van hun natuurlijke bronnen beschikt.

Exportbeperkingen invoeren

De 3e wereld krijgt pas echt eerlijke kansen wanneer de westerse consument haar macht gebruikt om ook de scheve export tegen te gaan. Zo kunnen bijvoorbeeld de lokale boeren niet concurreren met westerse landbouwproducten en kunnen ze geen eerlijke prijs voor hun waren krijgen, omdat wij het dumpen van landbouw producten in derdewereldlanden geen halt toe roepen.

Ook moeten Westerse burgers zich hard maken om de wapenexport naar derdewereldlanden te stoppen. De gewapende conflicten zullen de vooruitgang blijven belemmeren en deze landen zullen zich nooit op een goede manier kunnen ontwikkelen.

Pronk ging zelfs zover dat de CO2 export moet worden verlaagd. Het zijn vaak de 3e wereld landen die het hardst worden getroffen door de gevolgen van klimaatverandering, terwijl de CO2 uitstoot per hoofd in het Westen vaak 30 tot 40 keer zo hoog is als de 3e wereld. De gevolgen voor Zuid-Amerikaanse en Afrikaanse landen zijn misoogsten door droogte en er zijn zelfs voorbeelden van boeren die de woestijn steeds dichter tot hun landbouwgrond zien kruipen.

Wil je als consument dat de eerlijke handel tussen het Westen en de 3e wereld echt vorm krijgt, zal je consequent nee moeten gaan zeggen tegen bepaalde producten en nee moeten zeggen tegen deze onrechtvaardige toestanden.